Thiền Sư Hành Tư (? – 740)
(Đời thứ 1 sau Lục Tổ)
Chùa Tịnh Cư, núi Thanh Nguyên, Cát Châu
Lục Tổ Huệ Năng → Thanh Nguyên Hành Tư
Sư họ Lưu, quê ở An Thành Cát Châu, xuất gia từ thuở bé. Mỗi khi trong chúng họp lại luận bàn đạo lý thì Sư chỉ lặng thinh.
Sau này, nghe Lục tổ Huệ Năng ở Tào Khê, Sư liền đến tham học.
Sư hỏi Tổ: Phải làm việc gì khỏi rơi vào giai cấp?
Tổ gạn lại: Ngươi từng làm việc gì?
Sư thưa: Thánh đế cũng chẳng làm.
Tổ bảo: Vậy rơi vào giai cấp nào?
Sư thưa: Thánh đế cũng chẳng làm, làm gì có giai cấp.
Tổ thầm hứa nhận. Tại Tào Khê học chúng khá đông, Sư là người đứng đầu trong chúng.
Một hôm Tổ gọi Sư bảo: Từ trước y pháp cả hai đều được thầy truyền cho trò, y để tiêu biểu làm tin, pháp để ấn tâm, nay không còn sợ người chẳng tin. Ta từ nhận y đến nay đã gặp nhiều tai nạn, huống là đời sau cạnh tranh quá nhiều. Y để lại nơi đây, ngươi đến một phương truyền bá Tâm tông không để cho đoạn dứt.
*
Sau khi đắc pháp, Sư trở về trụ trì chùa Tịnh Cư trên núi Thanh Nguyên ở Cát Châu.
Có Sa-di Hy Thiên đến, Sư hỏi: Ngươi phương nào đến?
Hy Thiên thưa: Con từ Tào Khê đến.
Sư bảo: Đem được cái gì.
Hy Thiên thưa: Chưa đến Tào Khê cũng chẳng mất.
Sư bảo: Như thế đến Tào Khê làm gì?
Hy Thiên thưa: Nếu không đến Tào Khê đâu biết chẳng mất.
Hy Thiên hỏi: Đại sư Tào Khê lại biết Hòa thượng chăng?
Sư bảo: Nay ngươi biết ta chăng?
Hy Thiên thưa: Biết. Lại đâu có thể biết được.
Sư bảo: Loài có sừng tuy nhiều, một con lân là đủ.
Hy Thiên thưa: Hòa thượng rời Tào Khê bao lâu?
Sư bảo: Ta cũng chẳng biết. Ngươi rời Tào Khê lúc nào.
Hy Thiên thưa: Hy Thiên không từ Tào Khê đến.
Sư bảo: Ta cũng biết chỗ ngươi đi.
Hy Thiên thưa: Hòa thượng thật là đại nhân chớ có hấp tấp.
*
Hôm khác, Sư lại hỏi Hy Thiên: Ngươi từ đâu đến?
Hy Thiên thưa: Con từ Tào Khê đến.
Sư bèn dựng phất tử hỏi: Tào Khê lại có cái này chăng?
Hy Thiên thưa: Chẳng những Tào Khê, Tây Thiên cũng không.
Sư bảo: Ngươi đã từng đến Tây thiên chăng?
Hy Thiên thưa: Nếu đến tức có.
Sư bảo: Chưa đúng, hãy nói lại.
Hy Thiên thưa: Hòa thượng cũng cần nói giúp phân nửa chớ hoàn toàn trông vào học nhân.
Sư bảo: Không từ chối nói với ngươi, chỉ ngại về sau không có người đảm đang thừa kế.
*
Một hôm Sư sai Hy Thiên đem thơ sang thiền sư Hoài Nhượng, dặn rằng: Ngươi đem thơ xong về nhanh, ta có chiếc búa nhỏ sẽ cho ngươi ở núi.
Hy Thiên đến thiền sư Hoài Nhượng, chưa trình thơ đã hỏi: Khi chẳng mộ chư Thánh, chẳng trọng tánh linh mình thì thế nào?
Thiền sư Hoài Nhượng đáp: Ngươi hỏi tột cao xanh, sao không hỏi thấp xuống?
Hy Thiên thưa: Thà chịu vĩnh kiếp trầm luân, chớ chẳng mộ chư Thánh giải thoát.
Thiền sư Hoài Nhượng bèn thôi.
Hy Thiên về đến chùa Tịnh Cư, Sư hỏi: Ngươi đi không lâu, đem thơ đến chăng?
Hy Thiên thưa: Tin cũng chẳng thông, thơ cũng chẳng đến.
Sư hỏi: Làm thế nào?
Hy Thiên thuật lại lúc đến thiền sư Hoài Nhượng cho Sư nghe xong, bèn thưa: Khi đi nhờ ơn Hòa thượng hứa cho chiếc búa, tiện đây xin nhận lấy.
Sư liền duỗi một chân. Hy Thiên lễ bái.
Sau đó, Hy Thiên từ giã Sư lên núi Nam Nhạc ở tu.
*
Một hôm thiền sư Thần Hội đến tham vấn.
Sư hỏi: Ở đâu đến?
Thần Hội đáp: Tào Khê đến.
Sư bảo: Ý chỉ Tào Khê thế nào?
Thần Hội chỉnh thân rồi thôi.
Sư bảo: Vẫn còn đeo ngói gạch.
Thần Hội thưa: Ở đây Hòa thượng có vàng ròng cho người chăng?
Sư bảo: Giả sử có cho, ông để vào chỗ nào?
*
Có vị tăng đến hỏi Sư: Thế nào là đại ý Phật pháp?
Sư đáp: Gạo ở Lô Lăng giá bao nhiêu?
Sư truyền pháp cho Hy Thiên xong, đến ngày mười ba tháng chạp năm Canh thìn, nhằm đời Đường niên hiệu Khai Nguyên năm thứ 28 (740), Sư lên pháp đường từ biệt chúng, ngồi kiết già thị tịch.
Sau này, vua Hy Tông ban hiệu là Hoàng Tế Thiền sư, tháp tên Quy Chơn. □
[TSTH 1 – HT]
thanh nguyên hành tư
吉州青原山靜居寺行思禪師，本州安城劉氏子。幼歲出家，每群居論道，師唯默然。聞曹谿法席，乃往參禮。問曰：當何所務，即不落階級？祖曰：汝曾作甚麼來？師曰：聖諦亦不為。祖曰：落何階級？師曰：聖諦尚不為，何階級之有！祖深器之。會下學徒雖眾，師居首焉。
亦猶二祖不言，少林謂之得髓矣。
*一日，祖謂師曰：從上衣法雙行，師資遞授，衣以表信，法乃印心。吾今得人，何患不信？吾受衣以來，遭此多難。況乎後代，爭競必多。衣即留鎮山門，汝當分化一方，無令斷絕。
*師既得法，歸住青原。師曰：子何方來？遷曰：曹谿。師曰：將得甚麼來？曰：未到曹谿亦不失。師曰：若恁麼用，去曹谿作甚麼？曰：若不到曹谿，爭知不失？遷又曰：曹谿大師還識和尚否？師曰：汝今識吾否？曰：識。又爭能識得？師曰：眾角雖多，一麟足矣。遷又問：和尚自離曹谿，甚麼時至此間？師曰：我卻知汝早晚離曹谿。曰：希遷不從曹谿來。師曰：我亦知汝去處也。曰：和尚幸是，大人莫造次。
*他日，師復問遷：汝甚麼處來？曰：曹谿。師乃舉拂子曰：曹谿還有這箇麼？曰：非但曹谿，西天亦無。師曰：子莫曾到西天否?曰：若到即有也。師曰：未在，更道。曰：和尚也須道取一半，莫全靠學人。師曰：不辭向汝道，恐已後無人承當。
*師令遷持書與南嶽讓和尚曰：汝達書了，速回。吾有箇鈍斧子，與汝住山。遷至彼，未呈書便問：不慕諸聖不重己靈時如何？
嶽曰：子問太高生，何不向下問？
遷曰：寧可永劫受沉淪，不從諸聖求解脫。嶽便休。﹝玄沙曰：大小石頭被南嶽推倒，直至如今起不得。﹞遷便回。師問：子返何速？書信達否？遷曰：書亦不通，信亦不達。去日蒙和尚許箇鈍斧子，祇今便請師垂一足。遷便禮拜，尋辭往南嶽。
*荷澤神會來參，師問：甚處來？曰：曹谿。師曰：曹谿意旨如何？會振身而立。師曰：猶帶瓦礫在。曰：和尚此間莫有真金與人麼？師曰：設有，汝向甚麼處著？*僧問：如何是佛法大意？師曰：廬陵米作麼價？師既付法石頭，唐開元二十八年十二月十三日，陞堂告眾，跏趺而逝。僖宗諡弘濟禪師、歸真之塔。 □
